معنی مقدمه و آغاز

حل جدول

مقدمه و آغاز

طلیعه

مقدمه

پیشگفتار

فرهنگ واژه‌های فارسی سره

مقدمه

پیش آغاز، پیش درآمد، پیش گُفتار، دیباچه، سرآغاز

فرهنگ معین

مقدمه

اول چیزی، قسمت جلوی لشکر، حادثه، واقعه، آغاز، شروع کار. [خوانش: (مُ قَ دَّ مِ) [ع. مقدمه] (اِ.)]

مترادف و متضاد زبان فارسی

مقدمه

آغاز، اول، ابتدا، پیش‌گفتار، دیباچه، سرآغاز، فاتحه،
(متضاد) موخره، بدو، فاتحه، نخست، پیشانی، جبین، ناصیه، پیشرو لشکر، طلیعه، رویداد، اتفاق، حادثه، جریان، واقعه، مدخل

آغاز

ابتدا، اوان، اوایل، اول، بدایت، بدو، سرآغاز، شروع، عنفوان، فاتحه، مبدا، مطلع، مقدمه، نخست،
(متضاد) پایان

فارسی به عربی

مقدمه

حث، مقدمه

لغت نامه دهخدا

مقدمه

مقدمه. [م ُ ق َدْ دِ / دَ م َ / م ِ](از ع، اِ) اول از هر چیزی و جزء پیشین و نخستین از هر چیزی.(ناظم الاطباء).
- در مقدمه، از پیش. پیشاپیش. جلوتر: و در مقدمه جماعتی را از رسولان به نزدیک سلطان فرستاد به تصمیم عزیمت خود به جانب او.(جهانگشای جوینی چ قزوینی ج 1 ص 63). در مقدمه حسن حاجی را که به اسم بازرگانی از قدیم باز به خدمت شاه جهانگشای پیوسته بود... به رسالت بفرستاد.(جهانگشای جوینی چ قزوینی ج 1 ص 67).
- || سابق بر این. پیش از این: بدان که از این سخنها که در مقدمه گفتیم و بپرداختیم... بر موجب طاقت خویش خواستم که بتمامی داد سخن بدهم.(قابوسنامه چ نفیسی ص 111). نهر ابله و نهر معقل به بصره به هم رسیده اند و شرح آن در مقدمه گفته آمده است.(سفرنامه ٔ ناصرخسرو چ برلین ص 133). تکش لشکر بغداد را منهزم کرده و وزیر را کشته چنانکه ذکر آن در مقدمه نوشته آمده است.(جهانگشای جوینی دیباچه ص قید). به کفایت عیث و فساد ایشان لشکر فرستاد چنانکه در مقدمه مثبت است.(جهانگشای جوینی چ قزوینی ج 1 ص 62).
|| پیش رونده و آنچه پاره ٔ لشکر که پیش فرستند.(غیاث). پیش آهنگ لشکر. آنچه از پیش رود از لشکر. طلیعه. طلایه. پیشقراول. هراول. گروهی از سپاه که پیشاپیش حرکت کنند. یکی از ارکان خمسه ٔ لشکر. مقدمهالجیش.(یادداشت به خط مرحوم دهخدا): سرهنگی رومی بر ایشان مهتر کرد نام او یوسانوس و او را بر مقدمه فرستاد با سپاه عرب.(تاریخ بلعمی). سپاه عرب عرض کرد صد و هفتاد هزار مرد آمد، ایشان را بر مقدمه کرد.(تاریخ بلعمی). شما بر مقدمه ٔ ما بروید تا بر اثر شما ساخته بیاییم و این کار را پیش گرفته آید بجدتر.(تاریخ بیهقی چ ادیب ص 666). من قصد خراسان دارم و کار می سازم چون حرکت خواهم کرد شما این جانبها محکم کنید و بر مقدمه ٔ من بروید.(تاریخ بیهقی چ ادیب ص 696). مقدمه را با بیست هزار سواربر راه دنباوند به طبرستان فرستاد.(تاریخ بیهقی چ ادیب ص 422).
مقدمه چو درآمدز لشکر نیسان
به باغ ساقه برون راند از سپاه خزان.
مسعودسعد.
پس دیگر روز تاش رایات بگشاد و کوس بزد و بر مقدمه از بخارا برفت.(چهارمقاله ص 26).و رجوع به مقدمه الجیش شود.
- مقدمه ٔ لشکر، پیشقراول و یزک لشکر.(ناظم الاطباء): و هارون بر مقدمه ٔ لشکر بنی اسرائیل بود و موسی بر ساقه بود.(تفسیر ابوالفتوح). چون موسی و بنی اسرائیل به کنار دریا رسیدند مقدمه ٔ لشکر فرعون به ایشان رسیده بود.(تفسیر ابوالفتوح). آلتونتاش حاجب را که والی هراه بود و ارسلان جاذب را که والی طوس بود به مقدمه ٔ لشکر روان کرد.(ترجمه ٔ تاریخ یمینی چ 1 تهران ص 323).
|| مطلبی که پیشتر گفته شود برای آسانی فهم مطالب دیگر.(غیاث). هر مطلبی که از پیش گفته شود برای فهم مطالب دیگر.(ناظم الاطباء). پیش گفتار.(یادداشت به خط مرحوم دهخدا):
هر آن غزل که ترا گویم ای غزال لطیف
بود مقدمه ٔ مدح سیدالرؤسا.
امیرمعزی.
زاغ گفت بر این مقدمه وقوف دارم.(کلیله و دمنه). بحکم این مقدمه داعی مخلص گرد خدمتی و تحفه ای در دنیاعدیم المثل باشد گشتن اولیتر و به ادب نزدیکتر دید.(اسرارالتوحید چ صفا ص 11). || دیباچه. سرآغاز کتاب و رساله.(یادداشت به خط مرحوم دهخدا). || چیزی است که چیز دیگری عقلاً یا عادتاً یا بحسب قرار داد و وضع و اعتبار متوقف بر آن باشد. امر موقوف بر امر دیگر باید عنوان هدف و غرض را به نحوی از انحاء دارا باشد.(ترمینولوژی حقوق تألیف جعفری لنگرودی). آنچه متوقف است شی ٔ بر آن اعم از آنکه توقف عقلی باشد یا عادی یا جعلی.(فرهنگ علوم نقلی جعفر سجادی): و همچنانکه وجد مقدمه ٔ وجود است تواجد مقدمه ٔ وجد است.(مصباح الهدایه چ همایی ص 135). ارادت مقدمه ٔ همه کارها باشد و هرچه ارادت بنده بر آن مقدم نباشد نتواندکرد.(ترجمه ٔ رساله ٔ قشیریه چ فروزانفر ص 308).
- مقدمه ٔ حرام،(اصطلاح فقهی) هر عملی که ارتکاب یک نهی قانونی، مستلزم ارتکاب قبلی آن باشد مقدمه ٔ حرام نامیده می شود.(ترمینولوژی حقوق تألیف جعفری لنگرودی).
- مقدمه ٔ شرعی،(اصطلاح فقهی) امری که شارع اسلام آن را مقدمه ٔ انجام کار دیگری قرار داده باشد مانند استطاعت مالی که شرط وجوب حج کردن است.(ترمینولوژی حقوق تألیف جعفری لنگرودی). در مقابل مقدمه ٔ عرفی و عقلی است. آنچه به هیچ یک از طرق نه عقل و نه عادت فعل بر او متوقف نباشد ولیکن شارع جعل کرده است که فعل موقوف بر آن باشد مانند طهارت برای نماز.(فرهنگ علوم نقلی جعفر سجادی).
- مقدمه ٔ صحت، مانند طهارت نسبت به صلوه که درست بودن ذوالمقدمه متوقف بر آن باشد.(فرهنگ علوم نقلی جعفر سجادی).
- مقدمه ٔ عادی،(اصطلاح فقهی) چیزی که عقلا و شرعاً مقدمه ٔ حصول امر دیگری نیست ولی عادتاً و معمولا مقدمه ٔ آن است مانند تحصیل علم که عادتاً مقدمه ٔ کسب احترام است و ای بسا عالم که بسبب نادانی مردم احترامی که فراخور او باشد نمی بیند.(ترمینولوژی حقوق تألیف جعفری لنگرودی). در مقابل مقدمه ٔ شرعی و عقلی است. آنچه عادتاً فعل بر آن متوقف است مانند شستن جزئی از سر برای غسل تمام صورت که مقدمه و شرط عادی است.(از فرهنگ علوم نقلی دکترسجادی).
- مقدمه ٔ عقلی،(اصطلاح فقهی) امری که عقلاً حصول آن مقدمه ٔ حصول امردیگری است چنانکه عقل مقدمه ٔ حصول عقد است تا عاقد عاقل نباشد نمی تواند عقدی را منعقدسازد. در مقابل مقدمه ٔ شرعی و مقدمه ٔ عادی بکار می رود.(ترمینولوژی حقوق تألیف جعفری لنگرودی). آنچه فعل بر آن متوقف است مانند ترک اضداد در فعل واجب و فعل ضد در حرام.(فرهنگ علوم نقلی جعفر سجادی).
- مقدمه ٔ مستحب، اصولیان گویند شکی نیست که مقدمه ٔ مستحب مانند مقدمه ٔ واجب، مستحب است لکن مقدمه ٔ حرام و مکروه حرام و مکروه نمی باشد زیرا با وجود حصول مقدمه امکان ترک حرام و مکروه هست بنابراین دخلی در حصول ذی المقدمه ندارند برخلاف مقدمه ٔ مستحب.(از فرهنگ علوم نقلی جعفر سجادی). و رجوع به ترکیب مقدمه ٔ واجب شود.
- مقدمه ٔ واجب،(اصطلاح فقه و اصول) هر عمل که انجام دادن آن، مقدمه ٔ انجام دادن یک تکلیف قانونی.(بصورت امرقانونی) باشد، آن مقدمه را مقدمه ٔ واجب نامند.(ترمینولوژی حقوق تألیف جعفری لنگرودی). و رجوع به فرهنگ علوم نقلی جعفر سجادی شود.
||(اصطلاح منطق) قضیه ای که جزء قیاس قرار داده شود.(ازتعریفات جرجانی). قضیه ای که در صنعت قیاس بکار برند. تثنیه، مقدمتین. ج، مقدمات.(یادداشت به خط مرحوم دهخدا). قضیه ای است که جزء قیاس و یا حجت قرار داده شود که آن را مقدم و تالی و صغری و کبری نامند(در قیاس اقترانی حملی، صغری و کبری، و در شرطی یا استثنائی، مقدم وتالی).(از فرهنگ علوم عقلی جعفر سجادی).
- مقدمه ٔ اولی(اول)، نخستین مقدمه ٔ قیاس. هر قیاسی از دو قضیه ترکیب می شود. قضیه ٔ اول را مقدمه ٔ اولی یا صغری و قضیه ٔ دوم را مقدمه ٔ ثانی یا کبری نامند. و رجوع به فرهنگ علوم عقلی و اساس الاقتباس ص 187 به بعد و نیز رجوع به صغری و اصغر و کبری شود.
- مقدمه ٔ ثانی. رجوع به ترکیب قبل شود.
- مقدمه ٔ دلیل، آنچه صحت دلیل برآن متوقف باشد.(ازتعریفات جرجانی). امری است که صحت دلیل متوقف بر آن باشد اعم از آنکه جزوی از دلیل باشد مانند صغری و کبری و یا نباشد مانند شرایط ادله.(از فرهنگ علوم عقلی جعفر سجادی).
- مقدمه ٔ علم، آن است که دانستن ذوالمقدمات متوقف بر آن باشد.(فرهنگ علوم نقلی). عبارت از امر یا اموری است که شروع در مسائل هر علمی متوقف بر آنهاست اعم از آنکه نفس شروع متوقف بر آنها باشد مانند تصور به وجه آن علم و تصدیق به فایده ٔ آن و یا شروع بر وجه بغیره مانند معرفت به رسم آن و فوائد تفصیلی که مترتب به آن است و غیره از رؤس ثمانیه.(فرهنگ علوم عقلی).
- مقدمه ٔ غریبه، آنچه در قیاس ذکر نشود نه بالفعل ونه بالقوه.(ازتعریفات جرجانی).
- مقدمه ٔ کبری، مقدمه و قضیه ٔ دوم از قیاس اقترانی است مثلاً در قیاس «عالم متغیر است، هر متغیری حادث است » جمله ٔ «هر متغیری حادث است » کبرای قیاس است.(از فرهنگ علوم عقلی جعفر سجادی). و رجوع به کبری شود.
- مقدمه ٔ کهین، صغری.(دانشنامه ٔعلایی ص 30). رجوع به صغری شود.
- مقدمه ٔ مهین، کبری.(دانشنامه علایی ص 30). رجوع به کبری شود.

آغاز

آغاز. (اِ) بدائت (بدایت).بدء (بدو). ابتدا. ابتداء. فاتحه. مفتتح. شروع. سر.دخش. درآمد. صدر. مبداء. اوّل. نخست. ازل. اصل. مقابل فرجام و انتها و انجام و بن و اَبَد:
چون فراز آمد بدو آغاز مرگ
دیدنش بیگار گرداند و مجرگ.
رودکی.
بر اندازه بر هر کسی می خورید
ز آغاز فرجام را بنگرید.
فردوسی.
همین است فرجام و آغاز ما
سخن گفتن فاش و هم راز ما.
فردوسی.
بکوشیم و از کوشش ما چه سود
کز آغاز بود آنچه بایست بود.
فردوسی.
به آغاز گنج است و فرجام رنج
پس از رنج، رفتن ز جای سپنج.
فردوسی.
یکی آنکه هستیش را راز نیست
بکاریش انجام و آغاز نیست.
فردوسی.
چرا گشت باید همی زآن سرشت
که پالیزبانش به آغاز کشت ؟
فردوسی.
جهاندار چون دید بهرام را
بدانست زآغاز فرجام را.
فردوسی.
که آهوست بر مرد گفتار زشت
ترا خود ز آغاز بود این سرشت.
فردوسی.
چنین بود از آغاز یکسر سخن
همین باشد و این نگردد کهن.
فردوسی.
ورا زآن سخن تند و ناکام دید
به آغاز آن رنج فرجام دید.
فردوسی.
بدو راز بگشاد و زو چاره جست
کز آغاز پیمانْت خواهم درست.
فردوسی.
بدل کین همی داشت زاسفندیار
ندانم چه سان بود زآغاز کار.
فردوسی.
همه رنج تو داد خواهد بباد
که بردی ز آغاز با کیقباد.
فردوسی.
همان زور خواهم کز آغاز کار
مرا دادی ای پاک پروردگار.
فردوسی.
شنیدم که رستم ز آغاز کار
چنان یافت نیرو ز پروردگار.
فردوسی.
چو بشنید کاوس آواز اوی
بدانست انجام و آغاز اوی.
فردوسی.
همه کارها سخت باساز بود
به آوردگه گشتن آغاز بود.
فردوسی.
سپهبد چو بشنید زین سان سخن
که چون بود از آغاز کردار و بن.
فردوسی.
شنیدی که با ایرج کم سخُن
به آغاز کینه چه افکند بن.
فردوسی.
یکی کار پیش است با درد و رنج
به آغاز رنج و بفرجام گنج.
فردوسی.
کنون بازگردم به آغاز کار
سوی نامه ٔ نامور شهریار.
فردوسی.
بدو [قیصر] شاه گفت ای سرشت بدی
که ترسائی و دشمن ایزدی
پسر گوئی آن را کش انباز نیست
ز گیتیش فرجام و آغاز نیست.
فردوسی.
ز آغاز باید که دانی درست
سرِ مایه ٔ گوهران از نخست.
فردوسی.
که گیتی به آغاز چون داشتند
که ایدون بما خوار بگذاشتند؟
فردوسی.
کنون بازگردم به آغاز کار
که چون بود کردار آن شهریار [کیخسرو].
فردوسی.
هرچه به آغازی بوده شود
طَمْع مدار ای پسر اندر بقاش.
ناصرخسرو.
ز آغاز بودش بداد آورید
خدای این جهان را ز کتم عدم.
ناصرخسرو.
آغاز تاریخ امیر شهاب الدوله مسعودبن محمود. (تاریخ بیهقی).
دادند دو گوش و یک زبانت زآغاز
یعنی که دو بشنو و یکی بیش مگو.
باباافضل الدین کاشانی.
- آغاز جوانی، رَیعان شباب. عنفوان شباب.
- آغاز کار، ابتدا، فاتحه، افتتاح، شروع، دخش آن.
- آغاز نامه،صدر کتاب. مفتتح آن. سر کتاب. دیباچه ٔ کتاب.
- در آغاز، نخست.
|| و معنی صدا و ندا نیز به این کلمه داده اند و بشعر ذیل تمثل کرده اند و ظاهراً درست نباشد، چه آغاز در این بیت به معنی متبادر لفظ یعنی شروع است:
بدشمن بر، از خشم آواز کرد
تو گفتی مگر تندر آغاز کرد.
رودکی.
|| قصد. اراده. (برهان). صاحب جهانگیری که برهان و دیگران بمتابعت او به کلمه ٔ آغاز معنی قصد و اراده داده اند بیت ذیل را مثال آورده است:
رو بگرد خاکبازی گرد کاین آن راه نیست
کاندرین ره با براق جلد خرتازی کنی
نی تو خود کی مرد آن باشی که خود را چون خلیل
در کف محنت چو گوئی پهنه آغازی کنی.
سنائی.
اگر شاهد این معنی منحصر باین بیت است بی شبهه دعوی غلطی است که از مصحَّف خواندن بیت سنائی پیدا شده، مصراع سنائی اصلش این است:
در کف محنت چو گوی پهنه ٔ غازی کنی.
پهنه همان راکت است و بازی گوی و پهنه، طنیس (تنیس) امروزینست.
- امثال:
هرچه آغاز ندارد نپذیرد انجام.
حافظ.
ما ثبت قدمه امتنع عدمه.

انجام و آغاز

انجام و آغاز. [اَوُ] (ترکیب عطفی، اِ مرکب) اول و آخر:
نجوید دگر پرده ٔ راز را
خبرهای انجام و آغاز را.
نظامی.

مقدمه چینی

مقدمه چینی. [م ُ ق َدْ دِ / دَ م َ / م ِ](حامص مرکب) تمهید مقدمه.ذکر مقدمه برای بیان مطلبی. و رجوع به مقدمه شود.
- مقدمه چینی کردن، تمهید مقدمه کردن. برای بیان مطلبی مقدمه ای ذکر کردن.